علوم زیستی دریا
داود مافی غلامی؛ ابوالفضل جعفری
چکیده
بررسی تغییرات یکپارچگی یا روند تکه‌تکه‌شدگی مانگروها در بلندمدت در اثر تغییر اقلیم می‌تواند سبب شناخت دقیق‌تر تغییرات ساختاری در مانگروها و ارتباط آن با پیامدهای ناشی از تغییر اقلیم شود. پژوهش پیش‌رو به بررسی تغییرات رخ داده در وضعیت یکپارچگی مانگروهای ذخیره‌گاه زیست‌کره حرای قشم در مواجهه با تغییر بارندگی و وقوع خشکسالی در ...
بیشتر
بررسی تغییرات یکپارچگی یا روند تکه‌تکه‌شدگی مانگروها در بلندمدت در اثر تغییر اقلیم می‌تواند سبب شناخت دقیق‌تر تغییرات ساختاری در مانگروها و ارتباط آن با پیامدهای ناشی از تغییر اقلیم شود. پژوهش پیش‌رو به بررسی تغییرات رخ داده در وضعیت یکپارچگی مانگروهای ذخیره‌گاه زیست‌کره حرای قشم در مواجهه با تغییر بارندگی و وقوع خشکسالی در طول یک دوره 31 ساله (1986-2017) پرداخته است. بدین منظور از سری زمانی 31 ساله تصاویر ماهواره‌ای و داده‌های بارندگی استفاده شد و مقادیر سنجه‌های تعداد لکه (NP) و نمایه بزرگترین لکه (LPI) و نیز مقادیر SPI در طول دوره تهیه شد. نتایج تغییرات تعداد لکه و نمایه بزرگترین لکه مانگروها در دوره های وقوع ترسالی (پیش از سال 1998) و خشکسالی (پس از سال 1998) نشان داد که با افزایش مقادیر SPI (مقادیر مثبت) در دوره پیش از سال 1998، از تعداد لکه‌ها و نمایه بزرگترین لکه کاسته شده بود و در دوره پس از سال 1998 و با منفی بودن مقادیر SPI، تعداد لکه و نمایه بزرگترین لکه افزایش یافت. در واقع، نتایج نشان‌دهنده افزایش وسعت هسته‌های اصلی و لکه‌های رویشی بزرگ (افزایش یکپارچگی ساختاری) ذخیره‌گاه در دوره زمانی ترسالی و روند معکوس آن در دوره خشکسالی بود. بر اساس اصول بوم-شناسی سرزمین، افزایش تعداد لکه‌ها و نیز افزایش مقدار نمایه بزرگترین لکه (به دلیل کاهش گستره مجموع رویشگاه) در دوره زمانی پس از سال 1998، نشان‌دهنده تخریب این رویشگاه در سال‌های اخیر است. نتایج این پژوهش می‌تواند در ارزیابی آسیب‌پذیری این رویشگاه‌ها نسبت به پیامدهای حاصل از تغییر اقلیم استفاده شوند.
علوم زیستی دریا
مژده میرکی؛ هرمز سهرابی؛ سیما صادقی؛ پرویز فاتحی؛ مارکوس امیتزر
چکیده
پیشرفت در سنجش از دور امکان نقشه‌برداری سریع مانگرو را با نیاز کمتر به کارهای فشرده زمینی، پردازش‌های پیچیده و سنگین و تکنیک‌های طبقه‌بندی وابسته به مهارت فراهم می‌کند. در این پژوهش، با استفاده از تصاویر ماهواره سنتینل-2 به تهیه نقشه جنگل‌های مانگرو استان هرمزگان در سه زیست‌بوم قشم، خمیر و سیریک در سامانهGoogle Earth Engine (GEE) پرداخته ...
بیشتر
پیشرفت در سنجش از دور امکان نقشه‌برداری سریع مانگرو را با نیاز کمتر به کارهای فشرده زمینی، پردازش‌های پیچیده و سنگین و تکنیک‌های طبقه‌بندی وابسته به مهارت فراهم می‌کند. در این پژوهش، با استفاده از تصاویر ماهواره سنتینل-2 به تهیه نقشه جنگل‌های مانگرو استان هرمزگان در سه زیست‌بوم قشم، خمیر و سیریک در سامانهGoogle Earth Engine (GEE) پرداخته شد. بدین منظور تمام مراحل تهیه نقشه این جنگل‌ها، در GEE و با استفاده از تصاویر تصحیح شده Level-2A انجام شد. همچنین از شاخص جدید شناسایی جنگل‌های مانگرو (MMRI) و شاخص‌های طیفی مرسوم برای بارزسازی تمایز طیفی پوشش مانگرو از اطراف استفاده شد. برای طبقه‌بندی تصویر مناطق مورد مطالعه از سه کلاس برای پوشش زمین شامل: مانگرو و غیر مانگرو (خشکی) و دریا (آب) استفاده شد. طبقه‌بندی براساس الگوریتم جنگل تصادفی انجام شد و ارزیابی صحت در نرم‌افزار R بر اساس روش اعتبارسنجی K-fold مورد بررسی قرار گرفت. نتایج طبقه بندی در سایت قشم با صحت کلی و کاپای %98 و 73/0 در بین سه زیست‌بوم بالاترین صحت را داشت. در سایت خمیر و سیریک صحت کلی به ترتیب برابر 97 % و مقدار کاپای 71/0 و 70/0 بود. شاخص MMRI مهمترین متغیر در طبقه‌بندی در قشم و خمیر بود درحالی‌که در سیریک شاخص SAVI مهمترین شاخص طیفی در تهیه نقشه پوشش مانگرو بود. صحت کلی بالای 95 % در هر سه سایت نشان می‌دهد ترکیب داده‌های سنتینل-2 با استفاده از شاخص‌های مناسب در GEE رهیافت موثری برای تولید نقشه جنگل‌های مانگرو است.
علوم غیر‌زیستی دریا
یاسمن گندمی؛ احمد سواری؛ بابک دوست شناس؛ صالح آرخی
چکیده
کاربردهای روز افرون سنجش از راه دور برای به نقشه درآوردن و پایش تغییرات مانگروها به منظور مدیریت پایدار منابع زیستی روشی عملی است. طی چند دهه ی اخیر پیدایش شاخص های گیاهی متفاوت اثر قابل توجهی بر فرایندهای به نقشه در آوردن مانگروها و دیگر اکوسیستم های جنگلی داشته است. دراین مطالعه چهار شاخص گیاهی مختلف شامل ...
بیشتر
کاربردهای روز افرون سنجش از راه دور برای به نقشه درآوردن و پایش تغییرات مانگروها به منظور مدیریت پایدار منابع زیستی روشی عملی است. طی چند دهه ی اخیر پیدایش شاخص های گیاهی متفاوت اثر قابل توجهی بر فرایندهای به نقشه در آوردن مانگروها و دیگر اکوسیستم های جنگلی داشته است. دراین مطالعه چهار شاخص گیاهی مختلف شامل شاخص نرمال شده ی تفاضل پوشش گیاهی (NDVI)، شاخص پوشش گیاهی تعدیل شده با خاک(SAVI)، شاخص نسبت پوشش گیاهی(SR) و همچنین شاخص گیاهی تغییر یافته(TVI) با هم مقایسه شدند تا مناسب ترین شاخص برای جداسازی مناطق مانگرویی خلیج نایبند با استفاده از تصویر ماهواره‌ی لندست با قدرت تفکیک مکانی 30 متر از سال 2012 شناسایی شود. برای جداسازی مناطق مانگرویی از غیرمانگرویی از روش طبقه بندی نظارت شده ی حداکثر احتمال (MLC) استفاده شد. نتایج نشان داد که بهترین و بالاترین صحت (%85/96) به ترکیب بین باندهای سنجنده به همراه شاخص های گیاهی NDVI و SAVIمربوط می شود.
علوم غیر‌زیستی دریا
عطاءاله عبداللهی کاکرودی؛ لیلا امینی؛ مهدی حسنلو
چکیده
جهت مطالعه مناطق کم‌عمق ساحلی، تصاویر رایگان لندست-8 با توان تفکیک رادیومتریکی نسبتاً بالا و وجود دو باند در محدوده آبی و نزدیک به آبی مناسب می باشد. در این پژوهش علاوه بر تصاویر ماهواره-ای لندست از داده‌های هیدروگرافی نیز استفاده شده است. هدف از این پژوهش، عمق سنجی نواحی ساحلی محدوده جنوب شرقی دریای خزر با اعمال الگوریتم PCA بر باندهای ...
بیشتر
جهت مطالعه مناطق کم‌عمق ساحلی، تصاویر رایگان لندست-8 با توان تفکیک رادیومتریکی نسبتاً بالا و وجود دو باند در محدوده آبی و نزدیک به آبی مناسب می باشد. در این پژوهش علاوه بر تصاویر ماهواره-ای لندست از داده‌های هیدروگرافی نیز استفاده شده است. هدف از این پژوهش، عمق سنجی نواحی ساحلی محدوده جنوب شرقی دریای خزر با اعمال الگوریتم PCA بر باندهای پیش‌پردازش شده مرئی باشد. از جمله پیش‌پردازش‌های لازم در مطالعات سنجش‌از‌دوری تصحیح اتمسفری است که در این پژوهش تصحیح اتمسفری FLAASH و Dark Object Subtract (DOS) بطور جداگانه بر باندهای مرئی اعمال گردید و نتایج عمق بدست آمده از طریق اعمال تبدیل PCA بر روی این دو نوع تصحیح اتمسفری بررسی گردید. الگوریتم PCA در چهار حالت مختلف مورد بررسی قرار گرفت. شاخص‌های آماری R^2، RMSEو NRMSE با استفاده مقادیر حاصل شده از الگوریتم و داده‌های هیدروگرافی در هر دو نوع تصحیح اتمسفری محاسبه شد. نتایج نشان می‌دهد دقت عمق بدست آمده از روش PCA در هر دو نوع تصحیح اتمسفری، در صورتی که هر چهار یا هر سه مؤلفه PCA به عنوان ورودی الگوریتم معرفی شود نسبت به حالتی که تنها از مؤلفه‌های اول یا اول و دوم استفاده شود دقت عمق برآورد شده بیشتر خواهد بود. . همچنین با بکارگیری هر چهار مؤلفه، دقت تصحیح اتمسفری DOS در عمق‌یابی با مقدار R^2=0.91، RMSE=0.3 و NRMSE=0.05 در مقایسه با تصحیح اتمسفری FLAASH، R^2=0.87، RMSE=0.38 و NRMSE=0.06 نتیجه بهتری را نشان می‌دهد.
علوم غیر‌زیستی دریا
محمد اکبری نسب؛ هاجر کارمی؛ طاهر صفرراد
چکیده
جبهه‌ها مناطق باریکی هستند که به علت اختلاف در چگالی، شوری یا دما در مرز بین دو توده‌ی آب تشکیل می‌شوند. در این مطالعه، با استفاده از داده‌های دمای سطح دریای ماهواره‌ی مودیس به‌صورت ماهانه در سال‌های 2013 تا 2014، با اعمال فیلتر گوسین و الگوریتم شناسایی لبه‌ای کنی (Canny)، جبهه‌های دمایی حوالی ساحل در دریای عمان و خلیج فارس شناسایی شدند. ...
بیشتر
جبهه‌ها مناطق باریکی هستند که به علت اختلاف در چگالی، شوری یا دما در مرز بین دو توده‌ی آب تشکیل می‌شوند. در این مطالعه، با استفاده از داده‌های دمای سطح دریای ماهواره‌ی مودیس به‌صورت ماهانه در سال‌های 2013 تا 2014، با اعمال فیلتر گوسین و الگوریتم شناسایی لبه‌ای کنی (Canny)، جبهه‌های دمایی حوالی ساحل در دریای عمان و خلیج فارس شناسایی شدند. نتایج نشان دادند که حضور جبهه-ها در ماههای پاییزی اکتبر، نوامبر و دسامبر و نیز ماههای ژانویه و می در 2013 و در ماههای ژانویه، نوامبر و دسامبر در 2014 در جنوب ایران محسوستر است. در دریای عمان بهعلت مونسون زمستانی در ماههای سرد سال نظیر دسامبر، ژانویه و فوریه تعداد جبهه‌ها حداقل و بهعلت مونسون تابستانی در ماههای گرم سال یعنی ژوئن، ژوئیه و اوت تعداد جبهه‌ها حداکثر است. جبههی پایدار و منسجمی در نزدیکی اروندرود در خلیج فارس دیده شد که حضورش در ماههای سرد سال بیشتر است. در ماههای زویئه، اوت و آوریل 2013 و 2014 این جبهه تقریبا ناپدید میشود. یک جبههی پایدار دیگر نیز در دریای عمان و در جنوب افغانستان شناسایی شد. بیشترین حضور این جبهه در 2013 در ماههای گرم ژوئن، سپتامبر، اکتبر و می و در 2014 در ژوئن، اوت و اکتبر است.
مهندسی دریا
خسرو فاضل پور؛ علی دادالهی سهراب؛ هیوا علمی زاده؛ حسین محمد عسگری؛ سید حسین خزاعی
چکیده
در این تحقیق، به‌منظور ایجاد تصاویر حرارتی سطح آب (SST) خلیج‌فارس از تصاویر سنجنده MODIS (اسپکترورادیومتر تصویر بردار با قدرت تفکیک متوسط) که بر روی ماهواره آکوا (EOS AM-1) قرار دارد، استفاده‌شده است. از نرم‌افزار Matlab جهت استخراج ماتریس حاوی اطلاعات تصاویر ماهواره‌ای و نرم‌افزار GIS جهت تبدیل ماتریس به‌دست آمده به نقشه‌های دمای سطحی آب ...
بیشتر
در این تحقیق، به‌منظور ایجاد تصاویر حرارتی سطح آب (SST) خلیج‌فارس از تصاویر سنجنده MODIS (اسپکترورادیومتر تصویر بردار با قدرت تفکیک متوسط) که بر روی ماهواره آکوا (EOS AM-1) قرار دارد، استفاده‌شده است. از نرم‌افزار Matlab جهت استخراج ماتریس حاوی اطلاعات تصاویر ماهواره‌ای و نرم‌افزار GIS جهت تبدیل ماتریس به‌دست آمده به نقشه‌های دمای سطحی آب دریا در خلیج‌فارس، استفاده‌شده است. 48 تصویر از سال‌های 2008، 2009، 2012و 2013 انتخاب گردیدند که در نهایت ضرایب همبستگی به ترتیب 75/0 ، 86/0 ، 89/0 و 75/0 به دست آمدند. همچنین ضرایب تعیین به ترتیب 86/0 ، 90/0 ، 94/0 و 86/0 به دست آمدند. در نهایت برای سال‌های 2009،2008 و 2012 با در نظر گرفتن دمای باند 31، اختلاف دمایی باندهای 31 و 32 و زاویه‌ی سنجنده به‌عنوان عوامل مستقل و دمای بویه به‌عنوان عامل وابسته، با استفاده از نرم‌افزار SPSS ضرایب الگوریتم جهانی برای خلیج‌فارس کالیبره گردیده شد. جهت آزمون صحت الگوریتم پیشنهادی، مجدداً دمای سطحی با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای سال 2013 محاسبه گردیده شد که ضریب همبستگی 96/0 و ضریب تعیین 94/0 حاصل شد. همچنین تغییرات دمایی در خلیج فارس در ارتباط با عمق آب بررسی گردیده است. با بررسی انجام گرفته مشخص شد که به غیر از عمق عوامل دیگری مانند جریانات دریایی و عرض جغرافیایی نیز در این امر دخیل هستند اما به هر صورت میزان تغییرات دمایی به خصوص در عرض‌های شمالی و مرکزی با عمق آب رابطه‌ای معکوس را نشان می‌دهد.
علوم زیستی دریا
مهدی مومی پور
چکیده
امروزه اکثر منابع آب دچار تخریب کیفیت شده اند. سنجش از دور می تواند نقش مهمی را در ارزیابی کیفیت آب و مدیریت آن ایفا نماید. منابع آلودگی اغلب به آسانی می توانند بوسیله سنجش از دور تشخیص داده شوند، بخصوص وقتی بوسیله کانالهای روباز به داخل دریاچه یا رودخانه تخلیه شوند. امروزه سنجش از دور به عنوان ابزاری بسیار قوی مطرح بوده که جایگاه خاصی ...
بیشتر
امروزه اکثر منابع آب دچار تخریب کیفیت شده اند. سنجش از دور می تواند نقش مهمی را در ارزیابی کیفیت آب و مدیریت آن ایفا نماید. منابع آلودگی اغلب به آسانی می توانند بوسیله سنجش از دور تشخیص داده شوند، بخصوص وقتی بوسیله کانالهای روباز به داخل دریاچه یا رودخانه تخلیه شوند. امروزه سنجش از دور به عنوان ابزاری بسیار قوی مطرح بوده که جایگاه خاصی در پایش منابع آب داراست. با توجه به اینکه وسعت بسیار زیادی از سطح زمین پوشیده از آب است جهت مطالعات منابع آب، اقدامات میدانی کاری پردردسر و پرهزینه بوده جایگاه خود را به پردازش تصاویر ماهواره ای داده است. اقداماتی نظیر بررسی کیفیت آب شامل مطالعات شوری، بررسی مواد معلق و رسوب, بررسی رنگ آب, میزان کلروفیل و همچنین مطالعات کمّی منابع آب شامل ژرفاسنجی منابع آب از جمله اقداماتی است که می توان با تصاویر ماهواره ای انجام داد. افزایش میزان کلروفیل سبب کاهش انرژی بازتابی در طول موج آبی و افزایش آن در طول موج سبز می گردد. به طور کلی جهت بررسی کیفیت آب، رابطه بین پارامترهای کیفیت آب و تابش طیفی پدیده ها باید ارزیابی شوند. در این مطالعه با استفاده از تصاویر ماهواره ای فراطیفی Hyperion در بخش کوچکی از شمال خلیج فارس با ایجاد مدل بیو- اپتیکال پارامترهای میزان کلروفیل، تریپتون و کدورت آب سنجیده شده است.
علوم زیستی دریا
آرزو سلیمانی؛ حسین محمدعسگری؛ علی دادالهی سهراب؛ هیوا علمی زاده؛ سید حسین خزاعی
چکیده
ذرات گرد‌و‌غبار در اتمسفر از نواحی خشک و نیمه خشک دنیا منشأ گرفته و اصلی‌ترین منبع ریزگردهای معدنی است. استفاده از سنجش از دور ماهواره‌ای ریزگردها، این توانایی را در این تکنیک به‌وجود آورده است تا اطلاعات ارزشمندی برای کمک به طراحی شبکه اندازه‌گیری و برآورد میزان ریزگردها در محیط‌های دریایی فراهم کند. رسوب ریزگردها در مناطق ...
بیشتر
ذرات گرد‌و‌غبار در اتمسفر از نواحی خشک و نیمه خشک دنیا منشأ گرفته و اصلی‌ترین منبع ریزگردهای معدنی است. استفاده از سنجش از دور ماهواره‌ای ریزگردها، این توانایی را در این تکنیک به‌وجود آورده است تا اطلاعات ارزشمندی برای کمک به طراحی شبکه اندازه‌گیری و برآورد میزان ریزگردها در محیط‌های دریایی فراهم کند. رسوب ریزگردها در مناطق اقیانوسی، مواد مغذی کلیدی از قبیل آهن را برای فیتوپلانکتون‌های اقیانوسی فراهم می‌کند. در تحقیق حاضر عمق اپتیکی ریزگردها در منطقه خلیج فارس از مارس 2008 تا دسامبر 2013 بررسی شده است. برای این کار از داده‌های سنجنده MODIS ماهواره‌های آکوا و ترا و همچنین داده‌های ذرات معلق (PM10) ایستگاه‌های محیطزیست و عمق اپتیکی ایستگاه‌های AERONET، به منظور ارزیابی عمق نوری ریزگردها استفاده شده است. نتایج نشان داد که داده‌های عمق اپتیکی(AOD) از سنجنده MODIS دارای دقت قابل قبولی هستند و همبستگی بسیار زیادی بین مقادیر اندازه‌گیری شده با MODIS و شبکه AERONET، وجود دارد (ضریب همبستگی: 90/0). مقایسه‌ای بین مقادیر عمق اپتیکی (AOD) حاصل از اندازه‌گیری توسط سنجنده MODIS ماهواره‌های آکوا و ترا و میزان ذرات معلق (PM10) برآورد شده از ایستگاه‌های محیطزیست در منطقه خلیج فارس نیز صورت گرفت. این بررسی‌ها نشان داد که بین این دو مقدار، همبستگی معنی‌دار برای دو ماهواره آکوا و ترا در منطقه مطالعاتی وجود دارد و ضریب همبستگی در فصل تابستان بیشتر از زمستان است. نتایج این بررسی نشان داد که داده‌های عمق اپتیکی حاصل از تصاویر ماهواره MODIS می‌توانند اطلاعات دقیقی از میزان ریزگردهای منطقه خلیج فارس فراهم نمایند.
علوم غیر‌زیستی دریا
حسین فرجامی؛ محمّدتقی زمانیان؛ اکبر رشیدی ابراهیم حصاری؛ سیدعلی آزرم سا
دوره 11، شماره 1 ، فروردین 1391، ، صفحه 41-48
چکیده
از روش‌های معمول برای بررسی و پیش‌بینی جریانات اقیانوسی روش عددی می‌باشد. در این تحقیق تئوری اکمن با استفاده از یک مدل عددی مبتنی بر معادلات مقدم در دستگاه مختصات کروی زمین با آرایه‌ی قائم سیگما در یک حوضه‌ی فرضی پنج لایه‌ی اقیانوسی شبیه‌سازی شد.موقعیت حوضه‌ی مورد مطالعه در این تحقیق موقعیت جغرافیایی خلیج فارس می‌باشد. حوضه ...
بیشتر
از روش‌های معمول برای بررسی و پیش‌بینی جریانات اقیانوسی روش عددی می‌باشد. در این تحقیق تئوری اکمن با استفاده از یک مدل عددی مبتنی بر معادلات مقدم در دستگاه مختصات کروی زمین با آرایه‌ی قائم سیگما در یک حوضه‌ی فرضی پنج لایه‌ی اقیانوسی شبیه‌سازی شد.موقعیت حوضه‌ی مورد مطالعه در این تحقیق موقعیت جغرافیایی خلیج فارس می‌باشد. حوضه مذکور دارای کف تراز بوده و میانگین عمق آن 120 متر است.برای حل عددی معادلات مدل از روش تفاضل متـناهی استفاده گـردید. در این تحقیق، مارپیچ اکمـن در حوضه‌ی مذکور مورد بررسی قـرار گـرفت و نتـایج به‌دست آمده با مفاهیم نظری مطرح شده مارپیچ اکمـن همخوانی دارد.