علوم زیستی دریا
محمد رضا رحمانی؛ مهناز اردلان
چکیده
با توجه به تغییرپذیری مرجان‌ها بخصوص گونه‌های جنس Acropora در پاسخ به شرایط محیطی، همواره تاکسونومی این جنس از مرجان‌ها با چالش روبه‌رو بوده است. به همین دلیل برخی مواقع اکومورف‌ها بعنوان گونه معرفی شده‌اند. ازآن جمله می‌توان به گزارش Acropora clathrata از شمال و شمال‌غرب خلیج فارس اشاره نمود. حضور و عدم حضور این گونه در خلیج‌فارس سال‌ها ...
بیشتر
با توجه به تغییرپذیری مرجان‌ها بخصوص گونه‌های جنس Acropora در پاسخ به شرایط محیطی، همواره تاکسونومی این جنس از مرجان‌ها با چالش روبه‌رو بوده است. به همین دلیل برخی مواقع اکومورف‌ها بعنوان گونه معرفی شده‌اند. ازآن جمله می‌توان به گزارش Acropora clathrata از شمال و شمال‌غرب خلیج فارس اشاره نمود. حضور و عدم حضور این گونه در خلیج‌فارس سال‌ها مورد بحث محققین می‌باشد. به منظور روشن نمودن این موضوع، حداقل در شمال خلیج فارس، 74 کلنی از دو فرم Acropora downingi یا دو گونه A. downingi و A.clathrata، از سه جزیره مختلف لارک، فارور و خارک که به ترتیب از شرق به غرب خلیج فارس واقع شده‌اند، نمونه‌برداری و مورد ارزیابی مورفولوژیک، مورفومتریک و ژنتیک قرار گرفت. تحلیل‌های تک متغیره (آنالیز واریانس) و چند متغیره (تجزیه به مولفه‌های اصلی و تحلیل تشخیصی) نتایج حاصل از مطالعات تاکسونومیک، نشان دادند که تغییرات مشاهده شده در صفات، تنوعات درون گونه هستند و تمام نمونه‌ها به A. downingi تعلق دارد. مطالعات مولکولی نیز نتایج فوق را تایید نموده و حاکی از آن است که A. clathrata در شمال وشمال غرب خلیج فارس وجود ندارد. بنابراین با توجه به شواهد مورفولوژیک، مورفومتریک و مولکولی، A. clathrata در شمال و شمال غرب خلیج‌فارس وجود نداشته و گونه‌ای که در منطقه به‌عنوان A. clathrata معرفی می‌گردد، در واقع تنوع درون گونه‌ای بوده و متعلق بهفرم دیگری از A. downingi است.
علوم زیستی دریا
لقمان نادری؛ علی شعبانی؛ بهاره شعبانپور؛ حمیدرضا رضایی
چکیده
کفال پوزه باریک گونه غیربومی دریای خزر است که در سالهای 1930 تا 1934 از دریای سیاه به دریای خزر معرفی گردید و با موفقیت استقرار یافت و در حال حاضر از گونه‌های اقتصادی دریای خزر می‌باشد. از آنجا که هیچ اطلاعاتی در سطح مولکولی در مورد این گونه پس از 8 دهه حضور در دریای خزر وجود ندارد لذا در این مطالعه به منظور بررسی ساختار ژنتیکی کفال پوزه ...
بیشتر
کفال پوزه باریک گونه غیربومی دریای خزر است که در سالهای 1930 تا 1934 از دریای سیاه به دریای خزر معرفی گردید و با موفقیت استقرار یافت و در حال حاضر از گونه‌های اقتصادی دریای خزر می‌باشد. از آنجا که هیچ اطلاعاتی در سطح مولکولی در مورد این گونه پس از 8 دهه حضور در دریای خزر وجود ندارد لذا در این مطالعه به منظور بررسی ساختار ژنتیکی کفال پوزه باریک در دو منطقه بابلسر (27 نمونه) و تنکابن (30 نمونه) استان مازندران از 6 لوکوس ریزماهواره استفاده شد. نتایج غنای آللی پایین (5Na = ) و سطح هتروزایگوسیتی را بالا (821/0(Ho = نشان داد بنابراین تنوع ژنتیکی این گونه نسبت به ماهیان دریایی بسیار پایین می‌باشد. همچنین شاخص تمایز ژنتیکی بین مناطق بسیار پایین بود (032/0) که میتواند به دلیل مهاجرتهای طبیعی این گونه و پدید آمدن جریان ژنی بالا (4/10) بین این مناطق باشد.
علوم زیستی دریا
مونا تبرک؛ محمدرضا کلباسی؛ محمد صادق علوی یگانه
چکیده
اردک ماهی یکی از گونه‌های اقتصادی با ارزش حوزه جنوبی دریای خزر است. شناخت تنوع ژنتیکی آبزیان اهمیتی حیاتی در مدیریت و حفاظت از آن‌ها دارد. از هفت جفت آغازگر ریزماهواه برای بررسی 60 نمونه اردک ماهی از دو تالاب انزلی و امیرکلایه واقع در استان گیلان استفاده شد. میانگین تعداد الل مشاهده شده در نمونه‌های تالاب انزلی 286/5 و امیرکلایه 429/3 ...
بیشتر
اردک ماهی یکی از گونه‌های اقتصادی با ارزش حوزه جنوبی دریای خزر است. شناخت تنوع ژنتیکی آبزیان اهمیتی حیاتی در مدیریت و حفاظت از آن‌ها دارد. از هفت جفت آغازگر ریزماهواه برای بررسی 60 نمونه اردک ماهی از دو تالاب انزلی و امیرکلایه واقع در استان گیلان استفاده شد. میانگین تعداد الل مشاهده شده در نمونه‌های تالاب انزلی 286/5 و امیرکلایه 429/3 بود. میانگین هتروزایگوسیتی مشاهده شده و مورد انتظار به ترتیب 626/0 و 662/0 بدست آمد. آنالیز واریانس مولکولی تنوع ژنتیکی 73% بین جمعیتها و 27% درون جمعیتها نشان داد. نتایج، انحراف از تعادل هاردی- واینبرگ نشان داد تمام نمونه‌ها خارج از تعادل قرار داشتند. علائمی از تنگنای ژنتیکی در جمعیتها این گونه قابل مشاهده است که ضروری است تا با اتخاذ تصمیمات مناسب مدیریت ژنتیکی در این خصوص اقدام گردد. از آنجا که دندروگرام ترسیمی وآزمون واریانس مولکولی بیانگر تمایز بارز و وجود دو جمعیت کاملا مجزا در این دو تالاب بود که میبایست در مدیریت ذخایر این گونه مدنظر برنامه ریزیهای شیلاتی کشور قرار گیرد.
احمد شادی؛ حسین ذوالقرنین؛ محمدعلی سالاری علی آبادی؛ محمد باقر نبوی؛ محمدتقی رونق
چکیده
در این بررسی 5 جایگاه ریزماهواره ای(Ssi25, Ssi62, Ssi37, Ssi60, Ssi23) با استفاده از 68 نمونه در میان دو جمعیت بندر لنگه(37 نمونه ) و میناب (31 نمونه) در سواحل استان هرمزگان مورد پژوهش قرار گرفت. استخراج DNA با استفاده از روش اصلاح شده CTAB انجام شد. تعداد آللهای مشاهده شده 17- 5 با میانگین آللی4/8 بود . مقادیر هتروزیگوسیتی مشاهده شده (792/0>Ho> 115/0)و هتروزیگوسیتی ...
بیشتر
در این بررسی 5 جایگاه ریزماهواره ای(Ssi25, Ssi62, Ssi37, Ssi60, Ssi23) با استفاده از 68 نمونه در میان دو جمعیت بندر لنگه(37 نمونه ) و میناب (31 نمونه) در سواحل استان هرمزگان مورد پژوهش قرار گرفت. استخراج DNA با استفاده از روش اصلاح شده CTAB انجام شد. تعداد آللهای مشاهده شده 17- 5 با میانگین آللی4/8 بود . مقادیر هتروزیگوسیتی مشاهده شده (792/0>Ho> 115/0)و هتروزیگوسیتی مورد انتظار (902/0> He> 598/0) براورد شد. فاصله ژنتیکی و شباهت ژنتیکی بر پایه Nei به ترتیب520/0 و 595/0 بدست آمد،که نشان میدهد شباهت و فاصله بین نمونه های میناب و بندرلنگه در حد جنس است . در هر دو ایستگاه مورد بررسی ، در بیشتر جایگاه ها انحراف معنی داری(001/0P<) از تعادل هاردی- واینبرگ دیده شد. بر پایه آزمون AMOVA میزان FST معنی دار(001/0 P=) و در حد متوسطی میان نمونه های میناب و بندرلنگه معنی دار براورد گردید و جریان ژنی 90/3 محاسبه شد . بر پایه داده های بدست آمده از این بررسی، علیرغم فاصله کم میان دو منطقه مورد بررسی ، احتمالا دو جمعیت متمایز ژنتیکی در بندرلنگه و میناب وجود دارد که میتواند در مدیریت این ذخایر مورد استفاده قرار گیرد.
مهرنوش نوروزی؛ علی ناظمی؛ فاطمه دانشور؛ محمد هادی سمیعی
دوره 12، شماره 1 ، اردیبهشت 1392، ، صفحه 11-20
چکیده
ماهی کیلکای معمولی، Clupeonella cultriventris یکی از ماهیان اقتصادی دریای خزر است که ساختار ژنتیک جمعیت آن در دریای خزر در آبهای مازندران با استفاده از ریزماهواره ها مورد بررسی قرارگرفته است. در کل 60 نمونه ماهی بالغ کیلکای معمولی در دو فصل بهار و تابستان، جمع آوری شدند. از 8 جفت پرایمر ریزماهواره طراحی شده برای ماهی شاد آمریکایی و ماهی هرینگ اقیانوس ...
بیشتر
ماهی کیلکای معمولی، Clupeonella cultriventris یکی از ماهیان اقتصادی دریای خزر است که ساختار ژنتیک جمعیت آن در دریای خزر در آبهای مازندران با استفاده از ریزماهواره ها مورد بررسی قرارگرفته است. در کل 60 نمونه ماهی بالغ کیلکای معمولی در دو فصل بهار و تابستان، جمع آوری شدند. از 8 جفت پرایمر ریزماهواره طراحی شده برای ماهی شاد آمریکایی و ماهی هرینگ اقیانوس آرام ، بر روی DNA ژنومی ماهی کیلکای معمولی استفاده گردید. پنج جفت از پرایمرها چند شکل (پلی مورف) نشان دادند و از آن‌ها برای تعیین تمایز ژنتیکی ماهیان بالغ کیلکای معمولی استفاده شد. میانگین اللی آن‌ها در لوکوس ها 7/11 (دامنه Na ، 6 تا 17 الل در جایگاهها) بود. هر دو فصل نمونه برداری اللهای اختصاصی در تمامی لوکوس ها نشان دادند. میانگین هتروزایگوسیتی قابل انتظار و هتروزایگوسیتی مشاهده شده به ترتیب 866/0 و 543/0 محاسبه شد. در بررسی تعادل هاردی واینبرگ (H-W) بیشتر لوکوس ها خارج از تعادل هاردی-وینبرگ بودند (01/0> P). بر اساس تست AMOVA میزان FST بین دو فصل معنی دار بود (01/0≤ P). این بررسی، وجود جمعیتهای متمایز ژنتیکی ماهی کیلکای معمولی در جنوب مرکزی دریای خزر (استان مازندران) در فصل های مختلف را نشان می دهد.
امیر جافریان؛ حسین ذوالقرنین؛ مهدی محمدی؛ محمدعلی سالاری علی آبادی؛ سیدجواد حسینی
دوره 12، شماره 1 ، اردیبهشت 1392، ، صفحه 29-37
چکیده
راشگوی معمولی در آبهای ساحلی کم عمق با بستر شنی یا گلی زندگی می کند. از این خانواده 7 جنس و 35 گونه در آبهای گرم شناسایی شده است. از نظر اقتصادی جز ماهیان ممتاز خلیج فارس محسوب می شوند. نمونه برداری در این تحقیق با استفاده از قایق های صیادی مجهز به تورگوشگیر و بعضاً قلاب در حوزه خلیج فارس انجام شد. تعداد شش جایگاه آلل استفاده شد. بیشترین ...
بیشتر
راشگوی معمولی در آبهای ساحلی کم عمق با بستر شنی یا گلی زندگی می کند. از این خانواده 7 جنس و 35 گونه در آبهای گرم شناسایی شده است. از نظر اقتصادی جز ماهیان ممتاز خلیج فارس محسوب می شوند. نمونه برداری در این تحقیق با استفاده از قایق های صیادی مجهز به تورگوشگیر و بعضاً قلاب در حوزه خلیج فارس انجام شد. تعداد شش جایگاه آلل استفاده شد. بیشترین تعداد آ- دشکلی(راوانی 0.شد.ول لل مشاهده شده در جایگاه Eletet2 و مربوط به نمونه های استان بوشهر (5 آلل) و کمترین مقدار آن در جایگاه Eletet16.0 و مربوط به نمونه های استان خوزستان می باشد (1 آلل). کمترین دامنه Ho در جایگاه Eletet16.0 درنمونه های جمع آوری شده از استان خوزستان و بیشترین مقدار در جایگاه Eletet16.0 مربوط به استان بوشهر می باشد. بیشترین مقدار شاخص شانون در جایگاه Eletet2 در استان بوشهر) 494/1 ( و کمترین مقدار آن جایگاهEletet17 در استان خوزستان(637/0) می باشد. بر اساس تست AMOVA درسطح احتمال 01/0 اختلاف بین نمونه های هرمنطقه (05/0 P≤و 76%) ، اختلاف بین گروه ها(نواحی) (05/0 P≤و 0%) ، اختلاف بین مناطق(05/0 P≤و 24%) محاسبه شد. شباهت ژنتیکی بر اساس معیارNei,(1972) میان نمونه های استان خوزستان و بوشهر(486/0) و فاصله ژنتیکی میان نمونه های استان خوزستان و بوشهر(615/0)وجود دارد. در مطالعه حاضر بیشترین مقدار هتروزایگوسیتی مورد در جاِیگاه Eletet2 در نمونه های استان بوشهر می باشد. بیشترین مقدار هتروزایگوسیتی مشاهده شده(Ho)، 923/0 مربوط به جایگاه Eletet16.0 و نمونه های استان بوشهر می باشد. در این بررسی مقدار هتروزایگوسیتی مشاهده شده از مقدار هتروزایگوستی مورد انتظار بیشتر می باشد که بیانگر تغییرپذیری ژنتیکی در این ماهی بعلت مهاجرت ها نزدیک و دور و دسترسی به آبهای آزاد(جریان ژنی بالا) می باشد. نتایج حاکی از آن است که احتمالاً یک جمعیت ماهی راشگوی معمولی در مناطق نمونه بردای وجود دارد و لازم است نگاه شیلات در مدیریت این گونه، یکسان باشد.
ایمان سوری نژاد؛ محمد رضا کلباسی
دوره 11، شماره 2 ، مرداد 1391، ، صفحه 45-57
چکیده
در تکثیر مصنوعی مولدین ماهی آزاد دریای خزر Salmo trutta caspius، حفظ تنوع ژنتیکی بچه ماهیانی که برای بازسازی ذخایر استفاده می‌شوند نیازمند توجه جدی است. مشارکت نامتعادل مولدین نر و ماده در تولید آلوین‌ها در شیوه فعلی تکثیر مصنوعی باعث کاهش اندازه جمعیت مؤثردر مولدین می‌گردد و یکسان نمودن حجم مایع منی نیز منجر به مشارکت متعادل مولدین در تولید ...
بیشتر
در تکثیر مصنوعی مولدین ماهی آزاد دریای خزر Salmo trutta caspius، حفظ تنوع ژنتیکی بچه ماهیانی که برای بازسازی ذخایر استفاده می‌شوند نیازمند توجه جدی است. مشارکت نامتعادل مولدین نر و ماده در تولید آلوین‌ها در شیوه فعلی تکثیر مصنوعی باعث کاهش اندازه جمعیت مؤثردر مولدین می‌گردد و یکسان نمودن حجم مایع منی نیز منجر به مشارکت متعادل مولدین در تولید آلوین‌ها نمی شود. با توجه به احتمال تأثیر غلظت اسپرم بر میزان مشارکت مولدین نر در تولید آلوین‌ها در تکثیر مصنوعی ماهی آزاد دریای خزر، اندازه جمعیت مؤثر مولدین و تنوع ژنتیکی نسل F1در لقاح مخلوط شش مولد نر و دو مولد ماده با غلظت یکسان اسپرم و تعداد برابر تخمک بررسی شد. ردیابی والدین و نسل F1 با استفاده از روش حذف در نرم افزار FAP و پس از بررسی 9 جایگاه ریزماهواره و انتخاب 3 جایگاه 58 Str، 73 Str و 591 Str که دارای بیشترین میزان تنوع ژنتیکی در مولدین ماهی آزاد دریای خزر بودند صورت پذیرفت. بیش از91درصد از آلوین‌های تولید شده به شیوه لقاح مخلوط به والدین خود منتسب شدند.اندازه جمعیت مؤثر مولدین 24/5 (65/0) محاسبه گردید و تعداد آلل‌ها و هتروزیگوسیتی مورد انتظار کاهش معنی‌داری را در آلوین‌ها (67/6 011/0± 726/0) نسبت به مولدین (33/7و 808/0) نشان دادند (05/0>P). بر اساس نتایج تحقیق حاضر یکسان‌سازی غلظت اسپرم مولدین نر در شیوه لقاح مخلوط باعث مشارکت متعادل مولدین نر در بارورسازی تخمک‌ها و عدم کاهش تنوع ژنتیکی در آلوین‌ها نمی‌شود.
حدیثه کشیری؛ علی شعبانی؛ بهاره شعبانپور؛ محمد رضایی
دوره 10، شماره 4 ، دی 1390، ، صفحه 4-14
چکیده
ماهی کلمه یکی از گونه‌های ارزشمند ماهیان استخوانی بوده که در نواحی جنوبی دریای خزر از نظر اقتصادی حائز اهمیت می باشد. بررسی‌ها نشان داده که تکثیر طبیعی این گونه طی سالهای اخیر کاهش یافته است. در حال حاضر بازسازی ذخایر ماهی کلمه از طریق تکثیر مصنوعی صورت می گیرد. در این راستا، کاهش ذخیره ژنی این گونه از نگرانی‌های اصلی در ادامه این ...
بیشتر
ماهی کلمه یکی از گونه‌های ارزشمند ماهیان استخوانی بوده که در نواحی جنوبی دریای خزر از نظر اقتصادی حائز اهمیت می باشد. بررسی‌ها نشان داده که تکثیر طبیعی این گونه طی سالهای اخیر کاهش یافته است. در حال حاضر بازسازی ذخایر ماهی کلمه از طریق تکثیر مصنوعی صورت می گیرد. در این راستا، کاهش ذخیره ژنی این گونه از نگرانی‌های اصلی در ادامه این مسیر می باشد. در تحقیق حاضر، جهت بررسی ساختار جمعیتی ماهی کلمه تعداد 54 نمونه ماهی از مناطق انزلی و گمیشان (27 نمونه از هر منطقه) در بهار سال 1386 صید گردید. DNA ژنومی نمونه ها به روش فنل-کلروفرم استخراج و با استفاده از 10 لوکوس ریزماهواره‌ای مورد بررسی قرار گرفت. در بررسی پارامترهای تنوع ژنتیکی (تالاب گمیشان: تعداد الل در سطح لوکوس: 4/11Na=، تعداد الل موثر: 92/7 Ne=، هتروزایگوسیتی مشاهده شده:69/0Ho= و هتروزایگوسیتی مورد انتظار85/0He=) (تالاب انزلی: 2/10Na=، 38/7 Ne=، 71/0 Ho= و 84/0 He=)، تفاوت معنی‌داری بین مناطق مورد نظر مشاهده نشد (05/0<P). آنالیز واریانس مولکولی نشان داد که تنوع بالایی (%95) در درون جمعیت های مورد بررسی وجود دارد. میزان شاخص Fst، 046/0 به دست آمد که نشان دهنده وجود تمایز ژنتیکی پایین بین مناطق انزلی و گمیشان می باشد. 10 نمونه از 20 تست مورد بررسی، انحراف معنی داری (05/0P≤) از تعادل هاردی- واینبرگ نشان دادند که علت عمده آن را می توان به کاهش هتروزایگوسیتی نسبت داد. همچنین نتایج حاصل از ترسیم دندروگرام بر اساس فاصله ژنتیکی نشان داد که احتمالا دو جمعیت مورد بررسی مجزا می باشند.