علوم غیرزیستی دریا
محمدرضا محمدی فر؛ وحید چگینی؛ محمدعلی نجارپور
چکیده
امواج ناشی از باد از مهمترین عوامل محیطی در پروژههای مرتبط با مهندسی دریا محسوب میشوند. به دلیل کمبود داده-های اندازه گیری شده موج، از دادههای پیشبینی شده برای تعیین اقلیم امواج استفاده میشود. امروزه مدلهای عددی به کاربردیترین ابزار برای پیشبینی امواج ناشی از باد تبدیل شدهاند. با این وجود، نتایج این مدلها عمدتا دارای ...
بیشتر
امواج ناشی از باد از مهمترین عوامل محیطی در پروژههای مرتبط با مهندسی دریا محسوب میشوند. به دلیل کمبود داده-های اندازه گیری شده موج، از دادههای پیشبینی شده برای تعیین اقلیم امواج استفاده میشود. امروزه مدلهای عددی به کاربردیترین ابزار برای پیشبینی امواج ناشی از باد تبدیل شدهاند. با این وجود، نتایج این مدلها عمدتا دارای خطا هستند. بنابراین باید نتایج خروجی مدلهای عددی بر اساس دادههای میدانی اصلاح شوند.رویکرد جدیدی که در مطالعه کنونی برای اصلاح نتایج مدل عددی به کار رفته، ایجاد یک مدل محلی و اصلاح نتایج در شرایط مرزی است که منجر به بهبود پیش-بینی امواج در پهنه محاسباتی میشود. برای این منظور ابتدا شبیهسازی اولیه امواج ( مدل عددیSWAN ) در محدوده دریای خزر انجام شده و نتایج شبیهسازی با دادههای میدانی شامل بویههای انزلی، نوشهر و فراساحلی مقایسه شده اند. پس از شبیهسازی اولیه، برای کاهش خطای نتایج خروجی از روش اصلاح پارامترهای مدل استفاده شده است. با مقایسه اطلاعات میدانی و دادههای ورودی، سعی در تدقیق نتایج با استفاده از اصلاح پارامترهای وروردی گردید که این مساله خود موجب اصلاح پارامترهای موج و تا حدی بهبود ارتفاع امواج شبیهسازی گردید. آنگاه در گام بعدی یک مدل بزرگ مقیاس از کل دریای خزر اجرا شده و سپس، مدل محلی تعریف شده که مرز آن کمی بالاتر از محل استقرار بویه فراساحل ( واقع در شمال ناحیه خزر جنوبی) بوده است. نتایج بهدست آمده نشان میدهند که با استفاده از این روش هم ارتفاع امواج و هم دوره تناوب آنها با دقت مناسبی پیشبینی میشوند.
علوم انسانی دریا
مهناز رشیدی؛ علی مشهدی
چکیده
شانه دار مهاجم دریای خزر نمونه ای از گونه های بیگانه مهاجم می باشد که از اواسط دهه نود میلادی، از طریق آب توازن کشتی ها از کانال ولگا- دن به دریای خزر منتقل شد. این گونه پلانکتون خوار با ایجاد اختلال در زنجبره غذایی، بسیاری از موجودات دریای خزر از جمله ماهیان کیلکا، خاویار و فک این دریا را در معرض خطر انقراض قرار داده ...
بیشتر
شانه دار مهاجم دریای خزر نمونه ای از گونه های بیگانه مهاجم می باشد که از اواسط دهه نود میلادی، از طریق آب توازن کشتی ها از کانال ولگا- دن به دریای خزر منتقل شد. این گونه پلانکتون خوار با ایجاد اختلال در زنجبره غذایی، بسیاری از موجودات دریای خزر از جمله ماهیان کیلکا، خاویار و فک این دریا را در معرض خطر انقراض قرار داده است. با توجه به اثرات شدید زیست محیطی و اقتصادی گونههای بیگانه مهاجم، سؤال اصلی این پژوهش آن است که حقوق بینالملل چه تکالیفی را بر عهده دولتهای ساحلی خزر در راستای مدیریت این گونهها قرار میدهد؟ در پاسخ، با به کارگیری روش توصیفی- تحلیلی و بهره گیری از منابع کتابخانهای این نتیجه حاصل آمد که کشور جمهوری اسلامی ایران و دیگر کشورهای حاشیه دریای خزر به عضویت برخی معاهدات زیستمحیطی جهانی و منطقهای درآمدهاند که به طور صریح یا ضمنی، تعهداتی را برای پیشگیری، کنترل و حذف گونههای بیگانه مهاجم بر عهده آنها قرار میدهد. همچنین قواعد عرفی بینالمللی و اصول کلی حقوقی نیز تعهداتی را در جهت اتخاذ تدابیر پیشگیرانه، احتیاطی و کنترلی بر عهده این دولتها قرار داده است. نقض هر یک از این تعهدات اولیه یا اقدام به فعالیتهای موجد خسارت توسط کشورهای اطراف خزر میتواند منجر به طرح مسئولیت بینالمللی دولت ناقض تعهد یا ایجادکننده خسارت شود. بنابراین حقوق بینالملل از نظر وجود قواعد الزامآور در رابطه با مدیریت گونههای مهاجم در دریای خزر با چالش مواجه نیست اما اجرای مؤثر این قواعد نیازمند همکاری بیشتر دولتهای عضو میباشد.
علوم زیستی دریا
مریم قاسمی تیرتاش؛ احمد سواری؛ بیتا ارچنگی؛ نسرین سخایی؛ ندا مهدی پور
چکیده
مطالعه جوامع کفزی یکی از مهمترین مولفهها برای پایش سلامت محیط زیستی اکوسیستم است. اکوسیستم دریای خزر به علت تنوع، اختصاصی بودن و بومی بودن حیات آن از اهمیت خاصی برخوردار است. به منظور بررسی فراوانی و پراکنش کفزیان، در سواحل جنوبی دریای خزر، محدوده آستارا تا چابکسر، نمونهبرداری از 5 ترانسکت و 14 ایستگاه در اعماق 1 ، 5 و 10 متری انجام شد. ...
بیشتر
مطالعه جوامع کفزی یکی از مهمترین مولفهها برای پایش سلامت محیط زیستی اکوسیستم است. اکوسیستم دریای خزر به علت تنوع، اختصاصی بودن و بومی بودن حیات آن از اهمیت خاصی برخوردار است. به منظور بررسی فراوانی و پراکنش کفزیان، در سواحل جنوبی دریای خزر، محدوده آستارا تا چابکسر، نمونهبرداری از 5 ترانسکت و 14 ایستگاه در اعماق 1 ، 5 و 10 متری انجام شد. برداشت رسوبات جهت تعیین دانه بندی و شناسایی موجودات کفزی، توسط گرب ون وین، در دو فصل (زمستان 1393 و تابستان 1394) انجام گرفت. عوامل فیزیکی شامل دما،شوری و ... اندازهگیری شد. 38 گونه ماکروبنتوز شناسایی گردید. شکمپایان و پرتاران 80درصد از جمعیت را تشکیل میدادند. میانگین فراوانی کل ماکروبنتوز در فصل زمستان2250 و در فصل تابستان 2630 فرد بر متر مربع بود. آزمون کروسکال والیس نشان دهنده اختلاف معنیدار بین تعداد ماکروبنتوزها در اعماق و ترانسکتهای مختلف بود. ماتریس مشابهت و تحلیل خوشه ای، عمق و شوری را از عوامل تاثیرگذار در میزان شباهت ایستگاهها و تحلیل ارتباط کانونی درصد دانه بندی ذرات بستر را از مهمترین عوامل روی پراکنش گونه ها دانست. فاصله ایستگاه های ده متری از ساحل که وابسته به شیب بستر است با تاثیر روی دانه بندی از عوامل مهم در این بررسی بود. با توجه به این عوامل میتوان زیستگاههای بنتیک در منطقه مورد مطالعه را به بسترهای شنی با اکسیژن بالا وغالبیت گونه های سخت پوستان در اعماق کمتر و بسترهای گِلی با عمق و شوری بیشتر و اکسیژن کمتر و غالبیت کرمهای پرتار و نرمتنان تقسیم نمود.
علوم انسانی دریا
محبوبه عابدی سماکوش؛ فرزام فرزان؛ مرتضی دوستی
چکیده
این پژوهش، با هدف تقویت و توسعه گردشگری در سواحل، عوامل جذبکننده گردشگران ورزشی فعال در زمینۀ گردشگری ساحلی دریای خزر را مورد بررسی قرار داد. پژوهش حاضر، توصیفی- پیمایشی است و بهصورت میدانی انجام گرفته است. جامعه آماری این پژوهش 400 نفر مشتمل بر کلیه کارمندان مرد صداوسیما مراکز استانهای سراسر کشور بودند و حجم نمونه آماری براساس ...
بیشتر
این پژوهش، با هدف تقویت و توسعه گردشگری در سواحل، عوامل جذبکننده گردشگران ورزشی فعال در زمینۀ گردشگری ساحلی دریای خزر را مورد بررسی قرار داد. پژوهش حاضر، توصیفی- پیمایشی است و بهصورت میدانی انجام گرفته است. جامعه آماری این پژوهش 400 نفر مشتمل بر کلیه کارمندان مرد صداوسیما مراکز استانهای سراسر کشور بودند و حجم نمونه آماری براساس جامعه آماری و با استفاده از جدول مورگان، 196 نفر تعیین شد. بدین منظور تعداد220 پرسشنامه توزیع گردید و در نهایت 200 پرسشنامه مورد تجرزیه و تحلیل نهایی قرار گرفت. جهت گردآوری دادهها از پرسشنامه محققساخته استفاده شد که پایایی درونی آن از طریق ضریب آلفایکرونباخ بهمیزان 89/0 محاسبه و تایید گردید. تجزیه و تحلیل یافتههای پژوهش با استفاده از آزمون کالموگرافاسمیرنف، آزمون فریدمن، یومنویتنی و کروسکالوالیس با کمک نرمافزار19 spssانجام شد. یافتههای پژوهش نشان داد که جذابیت جاذبههای طبیعی با میانگین رتبهای13/7 مهمترین عوامل جذبکننده درونی و اطلاعرسانی، رسانهها و تبلیغات با میانگین رتبهای12/7 مهمترین عوامل جذبکننده بیرونی گردشگران به گردشگری ساحلی محسوب میشود. همچنین عوامل جذبکننده بیرونی مهمتر از عوامل جذبکننده درونی عنوان شدند. با توجه به نتیجه پژوهش حاضر، به مدیران و مسئولان در جذب گردشگر ساحلی پیشنهاد میشود که در کنار ویژگیهای طبیعی دریا، جشنهایی متناسب با فرهنگ شهر میزبان برگزار کنند. اطلاعرسانی و تبلیغات در مورد تفریحات و امکانات ساحلی از طریق رسانهها و آژانسهای گردشگری صورتگیرد. همچنین در فصلهایی که مسافر کم است از طریق تخفیفات ویژه تورهای تفریحی ساحلی، زمینه را برای جذب بیشتر گردشگر فراهمکنند.
علوم زیستی دریا
محسن محمدی گلنگش محسن؛ عبدالعلی موحدی نیا؛ زهرا بزرگ پناه خراط
چکیده
توجه به آلودگی میکروبی و مواد مغذی در سواحل جنوبی دریای خزر برای سلامت گردشگران وحفظ محیط زیست ضروری است. در این تحقیق برخی از پارامترهای مهم فیزیکوشیمیایی، مواد مغذی، شاخصهای میکروبی و پارامترهای اکسیژنخواهی مورد مطالعه قرارگرفت. نمونهبرداری در 9 منطقه از آستارا تا چابکسر و در هر ایستگاه با 5 تکرار انجام شد. در مناطق مورد ...
بیشتر
توجه به آلودگی میکروبی و مواد مغذی در سواحل جنوبی دریای خزر برای سلامت گردشگران وحفظ محیط زیست ضروری است. در این تحقیق برخی از پارامترهای مهم فیزیکوشیمیایی، مواد مغذی، شاخصهای میکروبی و پارامترهای اکسیژنخواهی مورد مطالعه قرارگرفت. نمونهبرداری در 9 منطقه از آستارا تا چابکسر و در هر ایستگاه با 5 تکرار انجام شد. در مناطق مورد مطالعه، میانگین های دما C° 48/22، شوری ppt 5/8، pH 27/8، فسفاتmg/l 43/0، نیتراتmg/l 21/2، کلیفرممدفوعی144 (MPN/100ml)، کلیفرمکل 9/626) MPN/100ml)، BOD5 به مقدار mg/l5/3 و COD به مقدار mg/l43/9 بدست آمد. حداکثر غلظت مواد مغذی در انزلی و کیاشهر مشاهده شد. نتایج بیانگر همبستگی مواد مغذی با همدیگر و همبستگی بین COD با شاخص های میکروبی می باشد. مقایسه مقدار شاخص های میکروبی با استانداردهای ملی و جهانی برای شناگاهها نشان می دهد که میانگین 9 ایستگاه ، فراتر استانداردها بوده و بعلت بار آلودگی میکروبی محدوده ایستگاه های انزلی و لوندویل نیاز به مدیریت وِیژه دارد.
علوم زیستی دریا
حر ترابی جفرودی؛ محمد رضا رحیمی بشر؛ حسن تقوی
چکیده
یکی از گونه های غیر بومی که دردهه اخیر در سواحل جنوبی دریای خزر درحال افزایش است دوکفه ای Mytilaster lineatus می باشد. هدف از این تحقیق تعیین تعداد، زی توده، درصد پوشش وبررسی عوامل موثر برتوزیع و پراکنش این دو کفه ای در سواحل سنگی مناطق مختلف حوضه جنوبی دریای خزر بوده است. ده ایستگاه در سواحل سنگی طبیعی و مصنوعی (ازآستارا تا بابلسر ) انتخاب و در ...
بیشتر
یکی از گونه های غیر بومی که دردهه اخیر در سواحل جنوبی دریای خزر درحال افزایش است دوکفه ای Mytilaster lineatus می باشد. هدف از این تحقیق تعیین تعداد، زی توده، درصد پوشش وبررسی عوامل موثر برتوزیع و پراکنش این دو کفه ای در سواحل سنگی مناطق مختلف حوضه جنوبی دریای خزر بوده است. ده ایستگاه در سواحل سنگی طبیعی و مصنوعی (ازآستارا تا بابلسر ) انتخاب و در طول یک سال به طور ماهانه از فروردین 92 تا اسفند92 توسط کوادرات 15×15 به صورت تصادفی و با 3 تکرار مورد نمونه برداری قرار گرفتند. میانگین تعداد افراد در کوادرت ها 9/381 عدد، درصد پوشش 6/32 درصد و زیتوده 0/32 گرم در واحد سطح کوادرات ها تعیین شده است. میانگین دمای آب48/16سانتی گراد، شوری87/9 قسمت در هزار، اسیدیته27/8، اکسیژن محلول 89/9 میلی گرم بر لیتر، قابلیت رسانای آب52/16متر در ثانیه اندازه گیری گردید. نتایج نشان داد که تعداد، زی توده ودرصد پوشش دوکفه ای در ایستگاه های 3، 4 و 5 نسبت به سایر ایستگاه ها تفاوت معنی داری دارند.همچنین ایستگاه 4 با میانگین7/1373تعداد، پوشش 00/90درصدی و133 گرم زیتوده در واحد سطح بالاترین مقدار سالیانه حضور جمعیتی این دوکفه ای را دارا بود. بر اساس آزمون PCA مهمترین عوامل موثر بر پراکنش این گونه شوری، دمای آب، پوشش جلبکی و میزان کلروفیلa در مناطق مختلف تعیین گردید.
علوم زیستی دریا
فرزاد ستوهیان؛ محسن رنجبران
چکیده
زره داران از رده سخت پوستان بوده که از خط ساحلی تا عمق حدود 2800 متری ساکن هستند. این موجودات غالبا در مناطقی نظیر دریاچه ها، چشمه ها، رودها، باتلاق ها، تالابها، دریاها و اقیانوس ها سکونت دارند. با توجه به این که، این موجودات در تمام زیست بوم های آب شیرین، لب شور و دریایی به سر می برند طبیعی است که به صورت فسیل در تمام مناطق ذکر شده، یافت ...
بیشتر
زره داران از رده سخت پوستان بوده که از خط ساحلی تا عمق حدود 2800 متری ساکن هستند. این موجودات غالبا در مناطقی نظیر دریاچه ها، چشمه ها، رودها، باتلاق ها، تالابها، دریاها و اقیانوس ها سکونت دارند. با توجه به این که، این موجودات در تمام زیست بوم های آب شیرین، لب شور و دریایی به سر می برند طبیعی است که به صورت فسیل در تمام مناطق ذکر شده، یافت شوند. زره داران در اکولوژی دیرین (paleoecology) اهمیت بسیار زیادی دارند، به خصوص زمانی که روزنه داران (Foraminifera) حضور ندارند. آب دریای خزر شور و تلخ بوده و 13 هزار در واحد نمک داشته و شیرین تر از آب اقیانوس ها می باشد. این منطقه از محیط های مناسب برای زیست زره داران محسوب می شود. این موجودات هم به صورت کفزی(benthic) و هم به صورت شناور (plagic) دیده می شوند ولی شکل های شناور به صورت فسیل نادر می باشد. گونه هایی نظیرLeptocythere alifani, Stenocypria fischeri, Cyprideis sp., cyprideis littoralis Loxocnoncha gibboida, Loxocnoncha eichwaldii, Loxocnoncha emendatis Caspiolla liventali از شاخص ترین گونه های شناخته شده در حوضه جنوب شرقی دریای خزر محسوب می شوند. در این تحقیق شناسایی گونه های زره داران و نیز بستر زیست مناسب برای گونه های شناخته شده مورد توجه قرار گرفته است.
علوم زیستی دریا
سید حسین نبوی؛ بهروز ابطحی؛ ولی الله جعفری؛ رسول قربانی؛ الکساندر کاسومیان
چکیده
سیستم چشایی ماهی ارزیابی حسی نهایی را در فرایندهای تغذیه ای فراهم می سازد. اسیدهای آمینه آزاد اثر تحریکی در سیستم چشایی ماهی ها دارند. در این تحقیق، پاسخ های رفتاری چشایی بچه تاس ماهی ایرانی (Acipenser persicus) به گرانول های حاوی غلظت پایه (0.001مول) اسیدهای آمینه آسپارتیک اسید، هیستیدین و سیستئین به منظور مطالعه اثرات افزایش دمای محیطی (28 درجه ...
بیشتر
سیستم چشایی ماهی ارزیابی حسی نهایی را در فرایندهای تغذیه ای فراهم می سازد. اسیدهای آمینه آزاد اثر تحریکی در سیستم چشایی ماهی ها دارند. در این تحقیق، پاسخ های رفتاری چشایی بچه تاس ماهی ایرانی (Acipenser persicus) به گرانول های حاوی غلظت پایه (0.001مول) اسیدهای آمینه آسپارتیک اسید، هیستیدین و سیستئین به منظور مطالعه اثرات افزایش دمای محیطی (28 درجه سانتی گراد، آب معمولی کارگاه؛ 30 و 32 درجه سانتی گراد) در تیمارهای 24، 48 و 96 ساعت بررسی شد. نتایج نشان دادکه پاسخ گیرندگی چشایی بچه تاسماهیان به گرانول های حاوی مواد مختلف در سه دمای محیط تفاوت بسیار کمی دارند. تمام تیمارهای مورد آزمایش باعث افزایش میانگین تعداد قاپیدن (مطبوعیت چشایی خارج دهانی) نسبت به شاهد شدند، اما علیرغم این افزایش فقط اختلاف بین تیمار اسید آمینه آسپارتیک اسید با بقیه تیمارها معنی دار بود. در بررسی میانگین نسبت خورده به تلاش (مطبوعیت چشایی داخل دهانی)، بیشترین نسبت مربوط به تیمارهای آسپارتیک اسید در زمان های 24 و 96 ساعت با اختلاف معنی دار مشاهده گردید(05.0˂P ). نتایج این پژوهش نشان داد که ترجیح چشایی به عوامل محیطی از جمله تغییرات اندک دمای آب مقاوم است.
علوم زیستی دریا
فاطمه نظرحقیقی؛ مریم ضرغامی؛ نادر شعبانی پور
چکیده
به منظور مطالعه مراحل تولید مثل و تغذیه P. maeoticus ، نمونه برداری از سواحل جنوبی دریای خزرانجام شد. نمونه ها تحت شرایط تقریبا ثابت شوری آب دریا ( ppt5/0±9 ) و دمای 1 25 درجه سانتیگراد و دوره تاریک و روشنایی 12 به 12 ساعت قرار داده شدند. متوسط زمان طی شده در مرحله Precopula (جفت شدن نر و ماده) 91/0±6/2 روز و متوسط زمان رشد جنینی (زمان پرورش در کیسه جنینی) ...
بیشتر
به منظور مطالعه مراحل تولید مثل و تغذیه P. maeoticus ، نمونه برداری از سواحل جنوبی دریای خزرانجام شد. نمونه ها تحت شرایط تقریبا ثابت شوری آب دریا ( ppt5/0±9 ) و دمای 1 25 درجه سانتیگراد و دوره تاریک و روشنایی 12 به 12 ساعت قرار داده شدند. متوسط زمان طی شده در مرحله Precopula (جفت شدن نر و ماده) 91/0±6/2 روز و متوسط زمان رشد جنینی (زمان پرورش در کیسه جنینی) 05/1± 51/8 روز تخمین زده شد. میزان هم آوری (باروری) ، بر اساس میانگین تعداد نوزادان متولد شده از هر جانور ماده 125/14 عدد تخمین زده شد. اولین جفتگیری بعد از حدود 40 روز پس از تولد مشاهده شد. در مرحله بعد اثر ترکیبات غذایی مختلف بر رشد maeoticus .P با 6 ترکیب غذایی (گوشت ماهی – سیب زمینی پخته)، (برگ – نان)، (برگ – سیب زمینی پخته)، (نان – سیب زمینی پخته)، (گوشت ماهی – برگ )، (گوشت ماهی– نان) به عنوان جیره غذایی ترکیبی و بصورت پلیت در 6 تیمار و 3 تکرار مورد بررسی قرار گرفت . نتایج حاصل نشان داد که اندازه طول سر maeoticus.P هنگام تغذیه با جیره های غذایی مختلف دارای اختلاف معنی داری می باشند (P
علوم زیستی دریا
محمد بهروز؛ مهرنوش نوروزی؛ آمنه امیرجنتی؛ محمد هادی سمیعی
چکیده
ساختار ژنتیکی ماهی کفال طلایی Liza aurata در تالابهای گمیشان و انزلی با استفاده از 6 جایگاه میکروستلایت (Muce55 ،Muce37 ،Muso10،Muco16 ،Muso19 ،Muso22) بررسی گردید. در مجموع ٦٠ نمونه بالغ ماهی کفال از دو منطقه تالابهای گمیشان و انزلی جمع آوری شد. تمامی پرایمرهای مورد استفاده در طی واکنش زنجیره ای پلی مراز با موفقیت تکثیر شدند و چند شکل (پلی مورف) نشان دادند ...
بیشتر
ساختار ژنتیکی ماهی کفال طلایی Liza aurata در تالابهای گمیشان و انزلی با استفاده از 6 جایگاه میکروستلایت (Muce55 ،Muce37 ،Muso10،Muco16 ،Muso19 ،Muso22) بررسی گردید. در مجموع ٦٠ نمونه بالغ ماهی کفال از دو منطقه تالابهای گمیشان و انزلی جمع آوری شد. تمامی پرایمرهای مورد استفاده در طی واکنش زنجیره ای پلی مراز با موفقیت تکثیر شدند و چند شکل (پلی مورف) نشان دادند که از آنها برای تعیین تمایز ژنتیکی ماهی کفال طلایی استفاده شد. میانگین آللی (Na) در جایگاهها 3/5 (با دامنه 3 تا 9 آلل) و در مناطق نمونه برداری در نمونههای تالاب گمیشان و انزلی به ترتیب 1/5 و 5/5 بود. در نمونه های هر دو منطقه آللهای اختصاصی دیده شد. میانگین هتروزیگوسیتی مورد انتظار و مشاهده شده به ترتیب در نمونههای تالاب گمیشان 721/0 و 153/0 و انزلی 747/0 و 328/0 محاسبه شد. تمامی جایگاهها در بررسی تعادل هاردی وینبرگ (H-W) خارج از تعادل بودند (001/0>P). میانگین ضریب خویشاوندی ( Fisو Fit) در 6 جایگاه میکروستلایت در هر دو جمعیت مثبت بود. میزان شاخص تمایز (Fst) و جریان ژنی (Nm) بر اساس فراوانی آللی به ترتیب 113/0 و 97/1 محاسبه شد. بر اساس تست AMOVA، شاخصهای تمایز Fst و Rst تفاوت معنیداری بین جمعیتها نشان دادند (01/0P≤). میزان فاصله ژنتیکی نیز نشان دهنده تمایز ژنتیکی بین جمعیتهای مورد مطالعه بود. نتایج این بررسی نشان میدهد که جمعیتهای متمایز ژنتیکی از ماهی کفال طلایی در جنوب دریای خزر، در مناطق مورد بررسی (تالابهای گمیشان و انزلی) موجود است.
علوم زیستی دریا
لقمان نادری؛ علی شعبانی؛ بهاره شعبانپور؛ حمیدرضا رضایی
چکیده
کفال پوزه باریک گونه غیربومی دریای خزر است که در سالهای 1930 تا 1934 از دریای سیاه به دریای خزر معرفی گردید و با موفقیت استقرار یافت و در حال حاضر از گونههای اقتصادی دریای خزر میباشد. از آنجا که هیچ اطلاعاتی در سطح مولکولی در مورد این گونه پس از 8 دهه حضور در دریای خزر وجود ندارد لذا در این مطالعه به منظور بررسی ساختار ژنتیکی کفال پوزه ...
بیشتر
کفال پوزه باریک گونه غیربومی دریای خزر است که در سالهای 1930 تا 1934 از دریای سیاه به دریای خزر معرفی گردید و با موفقیت استقرار یافت و در حال حاضر از گونههای اقتصادی دریای خزر میباشد. از آنجا که هیچ اطلاعاتی در سطح مولکولی در مورد این گونه پس از 8 دهه حضور در دریای خزر وجود ندارد لذا در این مطالعه به منظور بررسی ساختار ژنتیکی کفال پوزه باریک در دو منطقه بابلسر (27 نمونه) و تنکابن (30 نمونه) استان مازندران از 6 لوکوس ریزماهواره استفاده شد. نتایج غنای آللی پایین (5Na = ) و سطح هتروزایگوسیتی را بالا (821/0(Ho = نشان داد بنابراین تنوع ژنتیکی این گونه نسبت به ماهیان دریایی بسیار پایین میباشد. همچنین شاخص تمایز ژنتیکی بین مناطق بسیار پایین بود (032/0) که میتواند به دلیل مهاجرتهای طبیعی این گونه و پدید آمدن جریان ژنی بالا (4/10) بین این مناطق باشد.
سهیل بهربر
دوره 12، شماره 4 ، اسفند 1392، ، صفحه 10-20
چکیده
ماهی رفتگر Cobitis taenia، یکی از گونههای مهم شاخص و کفزی در آبهای سواحل جنوبی دریای خزر میباشد. صید و نمونه برداری توسط دستگاه الکتروشوکر با ولتاژ 300 ولت انجام شد. در مجموع 410 نمونه صید گردید. نمونه برداری ماهیانه و طی یک دوره یک ساله از مهر ماه 1387 لغایت شهریور ماه 1388 با توجه به شرایط نمونه برداری در مجموع 2 ایستگاه ماهانه بین 16عدد تا 50عدد ...
بیشتر
ماهی رفتگر Cobitis taenia، یکی از گونههای مهم شاخص و کفزی در آبهای سواحل جنوبی دریای خزر میباشد. صید و نمونه برداری توسط دستگاه الکتروشوکر با ولتاژ 300 ولت انجام شد. در مجموع 410 نمونه صید گردید. نمونه برداری ماهیانه و طی یک دوره یک ساله از مهر ماه 1387 لغایت شهریور ماه 1388 با توجه به شرایط نمونه برداری در مجموع 2 ایستگاه ماهانه بین 16عدد تا 50عدد به روش تصادفی در ایستگاههای مشخص شده به نام های کسلیان و تجون از سرشاخه های رودخانه تالار در قسمت های مصبی دریای خزر صورت گرفت. میانگین قطر تخمک ماهی ها با اندازه گیری در صفحه مدرج و زیر لوپ در فروردین ماه بیشترین مقدار بود و این روند تا خرداد ماه ادامه یافت. قطر تخمک در فروردین ماه با میانگین 20/36 میکرون و انحراف معیار 52/6 محاسبه شد. بررسی غدد جنسی نشان داد که به طور کلی اوج رسیدگی جنسی این ماهیان در فروردین ماه رخ میدهد. میانگین درصد شاخص رسیدگی جنسی(GSI) 04/1 درصد همراه با انحراف معیار 42/0 به دست آمد. میانگین شاخص وزنی کبد (HSI) نیز برابر 156/0 همراه با انحراف معیار 009/0 محاسبه گردید، به گونه ای که در زمان اوج رسیدگی جنسی شاخص وزنی کبد کاهش می یابد. طول کل ماهی در زمان بلوغ جنسی (Lm50)، با میانگین 44/67 میلی متر و انحراف معیار 17/11 و وزن کل با میانگین 33/2 گرم و انحراف معیار 64/0 محاسبه گردید. میزان HSI (شاخص وزن کبد) در فصل بهار کاهش چشمگیری نسبت به ماه های دیگر نشان داد که این کاهش نسبت عکس با میزان GSI در این فصل دارد.
عیسی سلگی؛ عباس اسماعیلی ساری؛ سید محمود قاسمپوری
دوره 12، شماره 1 ، اردیبهشت 1392، ، صفحه 3-11
چکیده
در این تحقیق برای بررسی وضعیت آلودگی جیوه در دریای خزر و رودخانههای حوضه جنوبی آن به ترتیب از موی فک دریای خزر (Phoca caspica) و شنگ رودخانهای (Lutra lutra) بعنوان دو گونه دریایی و رودخانهای برای پایش آلودگی جیوه استفاده شد. بدین منظور نمونه های مو از موزه های تاریخ طبیعی استانهای شمالی از تیرماه تا بهمن ماه 86 جمعآوری شدند. مقادیر جیوه ...
بیشتر
در این تحقیق برای بررسی وضعیت آلودگی جیوه در دریای خزر و رودخانههای حوضه جنوبی آن به ترتیب از موی فک دریای خزر (Phoca caspica) و شنگ رودخانهای (Lutra lutra) بعنوان دو گونه دریایی و رودخانهای برای پایش آلودگی جیوه استفاده شد. بدین منظور نمونه های مو از موزه های تاریخ طبیعی استانهای شمالی از تیرماه تا بهمن ماه 86 جمعآوری شدند. مقادیر جیوه با استفاده از دستگاه (USA) LECO AMA 254 Advanced Mercury Analyzer بر طبق استاندارد ASTM شماره D-6722 اندازه گیری شد. میانگین غلظت جیوه برای کل نمونهها (فک و شنگ) 6/38/7 میکروگرم بر گرم بود. مقادیر غلظت جیوه در موی فک خزر در دامنه 23/1 تا 42/27 میکروگرم بر گرم و در موی شنگ در رودخانههای حوضه جنوبی خزر در دامنه 88/0 تا 38/12 میکروگرم بر گرم قرار داشت. اختلاف معنیداری بین دو گونه از نظر متوسط غلظت جیوه در سطح 95% دیده نشد. همچنین تحلیل رگرسیون برای شنگ رودخانهای افزایش معنیدار غلظت جیوه از سال 85-65 را نشان داد. با وجود مشاهده روند مشابه در تجمع آلودگی در سالهای اخیر، برای اثبات این قضیه در فک خزری نیاز به دادههای آماری بیشتری است. با توجه به دادههای این تحقیق در فک و شنگ بعنوان پستانداران سطوح بالای زنجیره غذایی که گونههایی ماهیخوار هستند به نظر میرسد ساکنان استانهای ساحلی ایران که از سرانه بالای مصرف ماهی برخوردارند در معرض خطر این آلودگی قرار دارند.
مهرنوش نوروزی؛ علی ناظمی؛ فاطمه دانشور؛ محمد هادی سمیعی
دوره 12، شماره 1 ، اردیبهشت 1392، ، صفحه 11-20
چکیده
ماهی کیلکای معمولی، Clupeonella cultriventris یکی از ماهیان اقتصادی دریای خزر است که ساختار ژنتیک جمعیت آن در دریای خزر در آبهای مازندران با استفاده از ریزماهواره ها مورد بررسی قرارگرفته است. در کل 60 نمونه ماهی بالغ کیلکای معمولی در دو فصل بهار و تابستان، جمع آوری شدند. از 8 جفت پرایمر ریزماهواره طراحی شده برای ماهی شاد آمریکایی و ماهی هرینگ اقیانوس ...
بیشتر
ماهی کیلکای معمولی، Clupeonella cultriventris یکی از ماهیان اقتصادی دریای خزر است که ساختار ژنتیک جمعیت آن در دریای خزر در آبهای مازندران با استفاده از ریزماهواره ها مورد بررسی قرارگرفته است. در کل 60 نمونه ماهی بالغ کیلکای معمولی در دو فصل بهار و تابستان، جمع آوری شدند. از 8 جفت پرایمر ریزماهواره طراحی شده برای ماهی شاد آمریکایی و ماهی هرینگ اقیانوس آرام ، بر روی DNA ژنومی ماهی کیلکای معمولی استفاده گردید. پنج جفت از پرایمرها چند شکل (پلی مورف) نشان دادند و از آنها برای تعیین تمایز ژنتیکی ماهیان بالغ کیلکای معمولی استفاده شد. میانگین اللی آنها در لوکوس ها 7/11 (دامنه Na ، 6 تا 17 الل در جایگاهها) بود. هر دو فصل نمونه برداری اللهای اختصاصی در تمامی لوکوس ها نشان دادند. میانگین هتروزایگوسیتی قابل انتظار و هتروزایگوسیتی مشاهده شده به ترتیب 866/0 و 543/0 محاسبه شد. در بررسی تعادل هاردی واینبرگ (H-W) بیشتر لوکوس ها خارج از تعادل هاردی-وینبرگ بودند (01/0> P). بر اساس تست AMOVA میزان FST بین دو فصل معنی دار بود (01/0≤ P). این بررسی، وجود جمعیتهای متمایز ژنتیکی ماهی کیلکای معمولی در جنوب مرکزی دریای خزر (استان مازندران) در فصل های مختلف را نشان می دهد.
فرخ پرافکنده حقیقی؛ فرهاد کیمرام
دوره 11، شماره 3 ، آبان 1391، ، صفحه 16-24
چکیده
کیلکا از ذخایر با ارزش اقتصادی دریای خزر محسوب می شود که نقش مهمی را در زنجیره غذایی آن ایفا می کند. پژوهش حاضر طی سال های 86-1385، باهدف تعیین میزان ذخیره کیلکای معمولی و تنظیم الگوی برداشت پایدار از آن، در جنوب دریای خزر به مرحله اجرا درآمد. نمونه برداری در سواحل جنوبی دریای خزر از مهر سال 1385 تا شهریور 1386 در دو بندر انزلی و بابلسر صورت ...
بیشتر
کیلکا از ذخایر با ارزش اقتصادی دریای خزر محسوب می شود که نقش مهمی را در زنجیره غذایی آن ایفا می کند. پژوهش حاضر طی سال های 86-1385، باهدف تعیین میزان ذخیره کیلکای معمولی و تنظیم الگوی برداشت پایدار از آن، در جنوب دریای خزر به مرحله اجرا درآمد. نمونه برداری در سواحل جنوبی دریای خزر از مهر سال 1385 تا شهریور 1386 در دو بندر انزلی و بابلسر صورت گرفت. در طول دوره بررسی 1533 نمونه بیومتری شدند و 913 ماهی با استفاده از اتولیتهای ساجیتا تعیین سن شدند. نتایج نشان داد که میانگین طول کیلکای معمولی 7/9±4/102 میلی متر و دامنه آن در طیف 56 تا 144 میلی متر قرار داشت. میانگین سن کیلکای معمولی 6/3 سال بود که بیش از 73 درصد از آنها را ماهیان 3 و 4 ساله تشکیل داده بود. ضریب رشد با استفاده از طرح فورد - والفورد 321/0=K در سال و ضریب مرگ و میر کل برابر 280/1=Z در سال برآورد شد. با استفاده از روش آنالیز کوهورت، میزان ذخیره کیلکای معمولی در بخش جنوبی دریای خزر حدود 75/58 هزار تن برآورد شد. برای تعیین میزان حداکثر محصول قابل برداشت (MSY) از معادله کادیما استفاده شد که در نهایت 25322 تن محاسبه شد. کیلکای معمولی دارای ذخیره نسبتاً کوچکی است، لذا سیاستهای حمایتی از آن باید در اولویت باشد.
محمود شکوریان؛ بهرام فلاحتکار
دوره 10، شماره 1 ، فروردین 1390، ، صفحه 32-43
چکیده
یکی از مسائل مهم در بازسازی ذخایر ماهیان خاویاری، دسترسی به مولدین با کیفیت مطلوب می باشد. این مطالعه با هدف مقایسه پارامترهای زیستی و شاخص های تولید مثلی 397 مولد تاسماهی ایرانی صید شده از رودخانه سفیدرود و دریا (صید پره و دام گوشگیر) انجام پذیرفت. نتایج نشان داد حداقل وزن ماهیان (1/5±5/26 کیلوگرم) مربوط به مولدین صید شده از تور پره بوده ...
بیشتر
یکی از مسائل مهم در بازسازی ذخایر ماهیان خاویاری، دسترسی به مولدین با کیفیت مطلوب می باشد. این مطالعه با هدف مقایسه پارامترهای زیستی و شاخص های تولید مثلی 397 مولد تاسماهی ایرانی صید شده از رودخانه سفیدرود و دریا (صید پره و دام گوشگیر) انجام پذیرفت. نتایج نشان داد حداقل وزن ماهیان (1/5±5/26 کیلوگرم) مربوط به مولدین صید شده از تور پره بوده و بیشترین وزن مولدین (0/4±0/30 کیلوگرم) مربوط به رودخانه می باشد بطوریکه اختلاف معنی داری بین این دو گروه مشاهده شد (P<0.05) اما از لحاظ کل تخم استحصال شده، اختلاف معنی داری بین گروه های مختلف وجود نداشت (P>0.05). حداکثر شاخص قطبیت هسته تخمک (PI=Polarization Index) در زمان صید (6/2±6/10) در مولد صید شده از صیدگاه و حداقل آن (6/1±4/7) در مولدین رودخانه مشاهده گردید، که اختلاف بین آنها معنی دار بود (P<0.05). حداکثر میزان درصد لقاح نیز (8/6±4/86) در مولدین رودخانهای بوده و حداقل آن (6/10±3/77) در مولدین صید شده از صیدگاه مشاهده شد که این اختلاف از لحاظ آماری معنیدار بود (P<0.05). با توجه به برتری شاخص های تولید مثلی مولدین صید شده از رودخانه، این تحقیق پیشنهاد می نماید توجه ویژهای برای فراهم آوردن شرایط لازم برای مهاجرت مولدین به رودخانه فراهم گردد تا علاوه بر احیای مناطق تخمریزی طبیعی، به افزایش راندمان و عملکرد تولید مثلی مولدین انتقالی به کارگاه های تکثیر مصنوعی در ارتباط با درصد لقاح و بازماندگی بالاتر تخم و لاروهای حاصله منجر گردد.